Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), obsesyon adı verilen takıntılı düşünce, imgelem ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan bir ruhsal hastalıktır. Son dönemde yapılan çalışmalar OKB’nin biyolojik ve genetik temelli bir beyin hastalığı olduğunu ortaya koymuştur. Ancak rahatsızlığın ortaya çıkması ve seyrinde çocukluk çağı gelişim öyküsü, travmatik yaşantılar ve sosyal faktörlerin etkisinin de büyük olduğunu göstermiştir. Toplumda görülme sıklığı %2-3 oranındadır.
Her takıntılı düşünce ya da davranış obsesif kompulsif bozukluk olarak değerlendirilemez. Yapılan çalışmalar toplumda her 10 kişiden 8’inde çeşitli takıntılı düşünce ve davranışların olduğunu göstermiştir. Ancak tıbbi açıdan bu şekildeki düşünce ve davranışların hastalık sayılabilmesi için bireyin sosyal ve mesleki işlevlerini kısıtlayacak ve bozacak kadar şiddetli ve yoğun olmalıdır.
Obsesyon, bireyin zihnine girmesine engel olamadığı ve zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, imgelem ve dürtülerdir. İrade dışı gelirler, kişi tarafından mantıkdışı olarak değerlendirilirler ve yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa yol açarlar.
Kompulsiyon ise obsesyonların neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak üzere yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir. OKB’de aynı zamanda obsesyonların yarattığı kaygıdan uzaklaşmak adına etkisizleştirici zihinsel uğraşılar (dikkati başka odağa yöneltme, düşünmeyi durdurma vb.) ve obsesyonları tetikleyebilecek durum, kişi ve yerlerden kaçınma davranışları da sıklıkla görülür.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Türleri Nelerdir?
- Kirlenme Bulaş-Temizlik
- Kuşku-Kontrol
- Simetri-Düzen
- Cinsellik temalı obsesyonlar
- Dini içerikli obsesyonlar
- Saldırganlık ve zarar verme temalı obsesyonlar
- İstifçilik (Hoarding)
Tedavi
Obsesif kompulsif bozukluk tedavisi ilaç tedavisi ve bilişsel davranışçı terapinin kombinasyonu ile yapılır. Rahatsızlığın oluşumunda beyindeki kimyasal ileticilerin işlevlerinde bir bozulma olduğundan ilaç tedavisi olarak antidepresan ve antipsikotik ilaçlar kullanılır. Bilişsel davranışçı terapinin amacı ise rahatsızlık veren düşüncenin oluşturduğu kaygıyı söndürmek ve alışma durumunun oluşmasını sağlamaktır. Bu şekilde yapılan tedaviye alıştırma tedavileri adı verilir.
Bilişsel davranışçı terapi OKB tedavisi kadar, rahatsızlığın nüks etmesini önlemede de etkilidir.